सुहाना प्रवीण मसाले फिरती विज्ञान प्रयोगशाळा व परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटी यांच्या संयुक्त विद्यमाने परभणीतील विविध शाळांना प्रत्यक्ष भेट देऊन फिरती प्रयोग शाळेच्या सहयोगाने विद्यार्थ्यांना शाळेत स्वतः विज्ञान विषयातील जीवशास्त्र, रसायनशास्त्र व भौतिकशास्त्र यांचे प्रयोग दाखवण्याचे कार्य या विज्ञान वारी व फिरती प्रयोगशाळा यांच्या मार्फत करण्यात आली आहेत. याच प्रकारचे दोन दिवशीय प्रात्यक्षिके परभणी शहरातील आचार्य ग्लोबल अकॅडमी, दत्तधाम परिसर, परभणी. या शाळेत दाखवण्यात आली आहेत. यामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये उत्साहाचे वातावरण तयार झाले व त्यांना नवचैतन्य मिळाले आहे. विद्यार्थ्यांचे विज्ञान विषयातील कुतूहल जागृत करण्यासाठी या फिरत्या प्रयोगशाळेचे खूप मोठे योगदान व मोलाचा वाटा असल्याचे यातून दिसून आले. अंतराळात असणाऱ्या अनेक घटकांचे विद्यार्थ्यांमध्ये कुतूहल असते या फिरत्या प्रयोगशाळे मार्फत अंतराळ व खगोलशास्त्र यांच्या विषयीची जिज्ञासा विद्यार्थ्यांच्या मनात वाढवण्याचे कार्य विविध व्हिडिओ च्या माध्यमातून करण्याचे कार्य या फिरत्या प्रयोगशाळेमार्फत करण्यात आले आहे.यामध्ये परभणी एस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटीचे अध्यक्ष डॉ. रामेश्वर नाईक सर, उपाध्यक्ष श्री पि. आर. पाटील सर , मुख्य समन्वयक श्री केंद्रेकर सर मुख्य संयोजक श्री सुधीर सोनूनकर सर, यांच्या नेतृत्वाखाली आणि विज्ञान संवादकम्हणून श्री लक्ष्मण सोनवणे सर ,श्री अमोल कदम सर , सौ. मोहिनी कच्छवे मॅडम,सौ. पूजा कासार मॅडम व चालक श्री. सचिन शिसोदे यांच्या सहकार्यातून करण्यात आले..
प्रमुख पाहुण्यांचे मनोगत
या कार्यक्रमाचे प्रमुख म्हणून परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटी चे अध्यक्ष डॉ.रामेश्वर नाईक सर यांची उपस्थिती प्रार्थनीय ठरली. विद्यार्थ्यांशी हितगुज करताना सरांनी विज्ञान केवळ पुस्तकातील विषय नसून प्रत्यक्ष प्रयोग करणे व विज्ञानातील विविध संकल्पना शिकणे. यासाठी विद्यार्थ्यांनी नेहमी धडपड केली पाहिजे. त्याशिवाय, विज्ञान विषय व त्यातील रस वाढणे शक्य नसते. नवीन गोष्टींना अजून नाविन्यपूर्ण पद्धतीने सादर करणे हाच विज्ञानाचा खरा अर्थ ठरतो अशा प्रकारे विद्यार्थ्यांशी हितगुज सरांनी केले.
अध्यक्षीय समारोप
संस्थेचे सचिव मुख्याध्यापक श्री मनोहर सुर्वे सर यांनी नमूद केले की, विद्यार्थी केवळ पुस्तक ग्राही नसून तो प्रयोगशील असला पाहिजे. यासाठी आम्ही आतापर्यंत खूप सारे प्रयोगशील उपक्रमही राबवले आहेत. त्यात सुहाना मसाले व परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटी यांच्या संयुक्त विद्यमाने चालणारी फिरती प्रयोगशाळा यांचा प्रयोगशील उपक्रमात आमच्या शाळेतील विद्यार्थ्यांना सहभागी करून घेतले व त्यांच्यातील जिज्ञासू वृत्तीला चालना देण्याचे काम या फिरत्या प्रयोगशाळे मार्फत होत आहे. यामुळे अशा विविध प्रयोगशील उपक्रमात आम्ही नेहमी आपली साथ देऊ व विद्यार्थ्यांना नवीन संकल्पना प्रदान करण्याचे कार्य करत राहू ग्वाही दिली.
आभार संस्थेचे संचालक श्री बालाजी सुर्वे सर यांनी परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटी व यामध्ये सहभागी असणारे सर्व प्रयोगशील शिक्षक वृंद यांचे आचार्य ग्लोबल अकॅडमी तील सर्व विद्यार्थी व शिक्षक वृंद यांच्या वतीने कौतुक पर शब्दात आभार मानले.
प्रवीण मसालेवाले पुणे व परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटी यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित फिरती विज्ञान प्रयोगशाळा , या उपक्रमाचा समारोप आज दि .12/09/2025 रोजी परभणी येथील जिजाऊ ज्ञानतीर्थ विद्यालयात उत्साहपूर्ण वातावरणात संपन्न झाला.
मागील पाच दिवसांत शाळेत भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र व जीवशास्त्र या विषयांवरील प्रत्यक्ष प्रयोग विद्यार्थ्यांना दाखविण्यात आले. तसेच अंतराळ व खगोलशास्त्र विषयक माहितीपूर्ण व्हिडिओ सादर करून विद्यार्थ्यांमध्ये विज्ञानविषयक जिज्ञासा वाढविण्यात आली. या उपक्रमाचा लाभ तब्बल १५०० विद्यार्थ्यांनी घेतला.
या कार्यक्रमाचे अध्यक्षस्थान संस्थेचे अध्यक्ष रामराव दादा लोहट यांनी भूषविले.समारोप कार्यक्रमासाठी परभणी ऍस्ट्रोनॉमिकल सोसायटीचे अध्यक्ष डॉ. रामेश्वर नाईक, प्रा. पी. आर. पाटील, प्रा. प्रसाद वाघमारे व श्री लक्ष्मण सोनवणे, श्री अमोल कदम, सौ कच्छवे, सौ कासार, श्री सचिन शिसोदे हे सर्व विज्ञान संवादक सहकारी उपस्थित होते.
या उपक्रमाचे मुख्यसंयोजक श्री सुधीर सोनूनकर , तसेच मुख्य समन्वयक श्री प्रकाश केंद्रेकर यांनी या उपक्रमाचे नियोजन केले होते
🎙️ प्रमुख पाहुण्यांचे मनोगत डॉ. रामेश्वर नाईक यांनी आपल्या मनोगतात सांगितले की, “ विद्यार्थ्यांनी विज्ञानाचा अभ्यासफक्त पुस्तकापुरता न ठेवताप्रत्यक्ष प्रयोगांमधून अनुभवावा. या प्रयोगशाळेमुळे त्यांच्या जिज्ञासेला नवे पंख मिळतील. वैज्ञानिक दृष्टिकोन विकसित करूनच आपण प्रगतिशील समाज घडवू शकतो.”
🎙️ अध्यक्षांचे समारोप अध्यक्ष रामराव दादा लोहट यांनी आपल्या भाषणात नमूद केले की, “ आमच्या संस्थेचे ध्येय केवळ पुस्तकातील ज्ञान न देता प्रयोगशीलतेवर भर देणे आहे. अशा उपक्रमांमुळे विद्यार्थी आत्मविश्वासाने पुढे जातात आणि समाजपरिवर्तनासाठी सक्षम होतात. जिजाऊ ज्ञानतीर्थ विद्यार्थ्यांना अशा विज्ञानविषयक संधी सातत्याने उपलब्ध करून देत राहील .”
शेवटी आभारप्रदर्शन करताना आयोजकांनी या पाच दिवसीय उपक्रमासाठी सहकार्य करणाऱ्या सर्व मान्यवरांचे, शिक्षकवर्गाचे व विद्यार्थ्यांचे मनःपूर्वक आभार मानले.
निसर्गातील सर्वात विलोभणीय घटना म्हणजे ग्रहण.हे औचित्य साधून परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटीतर्फे आंतरराष्ट्रीय विज्ञान संकुल येथे रविवार 7 सप्टेंबर रोजी रात्री चंद्रग्रहण निरीक्षण आयोजन करण्यात आले होते. गेल्या दोन-तीन दिवसापासून परभणीत ढगाळ वातावरण होते. ग्रहणाच्या वेळी मात्र निसर्गाने परभणीकरांना पूर्ण साथ दिली. चंद्रग्रहण चांगल्या पद्धतीने व अतिशय सुंदर अशा वातावरणात पाहता आले
राष्ट्रीय विज्ञान संकुलाच्या प्रांगणात निरीक्षणाचे आयोजन करण्यात आले. यावेळी विद्यार्थी पालक विविध क्षेत्रातील मान्यवर व खगोल प्रेमींचा उत्स्फूर्त असा प्रतिसाद लाभला. सुमारे 450 खगोल प्रेमींनी यावेळी चंद्रग्रहणाचे निरीक्षण करून ग्रहणाचा आनंद लुटला. यात महिलांची लक्षणीय उपस्थिती होती. सर्वप्रथम परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटीतर्फे अध्यक्ष डॉ रामेश्वर नाईक यांनी आकाश निरीक्षण कसे करावे तसेच त्यावेळी आकाशात असलेल्या नक्षत्रांची माहिती दिली. त्यानंतर खगोल अभ्यासक नागेश वाईकर यांनी चंद्रग्रहण यासंबंधी अंधश्रद्धा व ग्रहणामागील विज्ञान याविषयी मार्गदर्शन केले. ग्रहण ही एक खगोलीय घटना आहे. याचा मानवी जीवनावर कोणतीही प्रकारचा विपरीत परिणाम होत नाही त्यामुळे सर्वांनी चंद्रग्रहण पाहण्यास काहीच हरकत नाही असे स्पष्ट केले.
चंद्रग्रहणाच्या तीन प्रकारांपैकी खग्रास प्रकारातले चंद्रग्रहण परभणीत दिसले. रात्री 9 वाजून 57 मिनिटांनी चंद्रग्रहणास प्रारंभ झाला. 11 ते 12:23 या वेळेत चंद्रबिंब पृथ्वीच्या संपूर्ण छायेत आल्याने खग्रास स्थितीचे दर्शन झाले. यावेळी लालसर तपकिरी रंगाचा चंद्र यावेळी सर्वांना पाहता आला. रात्री 12 वाजून 23 मिनिटांनी चंद्रग्रहण सुटण्यास प्रारंभ झाला व उत्तर रात्री 1 वाजून 27 मिनिटांनी चंद्रग्रहण पूर्णपणे सुटले. या चंद्रग्रहणाचा स्पर्श उत्तर दिशेकडून झाला व मोक्ष दक्षिण दिशेकडून झाला. या चंद्रग्रहणाच्या सर्व निरीक्षणांच्या नोंदी परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटीतर्फे घेण्यात आल्या. सर्वांनी उघड्या डोळ्यांनी तसेच दुर्बिणींद्वारे चंद्रग्रहण निरीक्षण करण्यात आले. त्यासाठी विविध प्रकारच्या दुर्बिणी ग्रहण निरीक्षणासाठी लावण्यात आलेल्या होत्या. यावेळी प्रसाद वाघमारे, ओम शेठ तलरेजा, प्रताप भोसले, डॉ अनंत लाड, दत्ता बनसोडे, अशोक लाड, पार्थ दराडे, सुरेश कुराडकर, दीपक शिंदे, संतोष देवडे, लक्ष्मण सोनवणे, गजानन चापके, भागवत कचवे यांनी दुर्बिणीतून तसेच या चंद्रग्रहणाचे थेट प्रक्षेपण सोशल मीडियावर करून सर्वांना चंद्रग्रहण निरीक्षणाची संधी उपलब्ध करून दिली.
ग्रहणादरम्यान दूध फराळ खाऊन ग्रहणकाळात काही खाऊ नये या अंधश्रद्धेला छेद देऊन जनमानसात एक मोठा वैज्ञानिक संदेश देऊन कार्यक्रमाचा समारोप करण्यात आला. कार्यक्रम यशस्वीतेसाठी परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटीच्या सर्व सदस्यांनी परिश्रम घेतले.
आज ७ सप्टेंबरला खग्रास चंद्रग्रहण ही खगोलीय घटना घडणार आहे. या घटनेचा साक्षीदार होण्यासाठी परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटी तर्फे एका खास कार्यक्रमाचे आयोजन आंतरराष्ट्रीय विज्ञान संकुल ,वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ परभणी येथे रविवारी रात्री ९ वाजता केले आहे. यावेळेला टेलिस्कोपद्वारे चंद्रग्रहण आपल्याला पाहता येईल.
आज रविवार ७ सप्टेंबर रोजी रात्री ९ वाजून ५७ मिनिटांनी चंद्रग्रहणास प्रारंभ होईल. रात्री ११-०० ते १२-२३ संपूर्ण चंद्रबिंब पृथ्वीच्या छायेत आल्याने खग्रास स्थितीचे दर्शन होईल. खग्रास स्थितीमध्ये पौर्णिमेचे संपूर्ण चंद्रबिंब लालसर, तपकिरी रंगाचे दिसेल. रात्री १२-२३ वाजता चंद्रग्रहण सुटण्यास प्रारंभ होईल. उत्तररात्री १ वाजून २७ मिनिटांनी चंद्रग्रहण पूर्णपणे सुटेल.
तरी या खगोल निरीक्षणाचा आनंद जास्तीत जास्त लोकांनी घ्यावा असे आवाहन परभणी ऍस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटी तर्फे करण्यात आले आहे.
स्थळ:- आंतरराष्ट्रीय विज्ञान संकुल वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषि विद्यापीठ प्रशासकीय बिल्डिंगच्या पाठीमागे, परभणी संपर्क: 9403061572, 99211 44842, 9405919184, 9028817712
फिरती विज्ञान प्रयोगशाळा ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांमध्ये वैज्ञानिक दृष्टीकोन जागृत करेल असे प्रतिपादन जिल्हा परिषदेच्या मुख्य कार्यकारी अधिकारी नतीशा माथुर यांनी केले. तालुक्यातील दैठणा येथील जिल्हा परिषद माध्यमिक शाळेत फिरती विज्ञान प्रयोग शाळेच्या शुभारंभ प्रसंगी श्रीमती माथुर बोलत होत्या. अध्यक्षस्थानी सरपंच सौ. उज्वला कच्छवे तर प्रमुख पाहुणे म्हणुन गटशिक्षण अधिकारी मंगेश नरवाडे, शिक्षण विस्तार अधिकारी बालाजी मुंडे, बाल संशोधक कु.पुजा वायाळ यांची उपस्थिती होती. कु. पूजा हिने “ संसाधनाची कमतरता नसून विचाराची गरज आहे “ अशी प्रतिक्रिया दिली. प्रविन मसालेवाला ट्रस्ट पुणे व परभणी अ‍ॅस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटी च्या संयुक्त विद्यमाने फिरती विज्ञान प्रयोगशाळा हा उपक्रम राबवण्यात येत आहे. दैठणा जिल्हा परिषदेच्या विद्यार्थ्यांनी या प्रयोगशाळेची माहिती घेतली. दैठणा जि.प. माध्यमिक शाळेच्या सुसज्य प्रयोग शाळेत फिरत्या विज्ञान प्रयोग शाळेतून, विज्ञानसंवादकानी श्रीमती माथुर यांना विविध प्रयोगांचे सादरीकरण करुन दाखवले. प्रशालेच्या विद्यार्थ्यांचे श्रीमती माथुर यांनी कौतुक केले. परभणी अ‍ॅस्ट्रॉनॉमिकल सोसायटीच्या पुढाकारातुन हा कार्यक्रम घेण्यात आला. कार्यक्रमास डॉ रामेश्वर नाईक, डॉ.पी.आर. पाटील, सुधीर सोनुनकर, प्रकाश केंद्रेकर, सुभाष जाधव, प्रताप भोसले, डॉ रणजित लाड, अशोक लाड, अमर कच्छवे, रामभाऊ कच्छवे, बाळासाहेब कच्छवे, उपसरपंच अभय कच्छवे, शालेय व्यवस्थापन समितीचे अध्यक्ष सतिश कच्छवे, दत्तराव कच्छवे, भरत कच्छवे ,मुख्याध्यापक अर्जुन कच्छवे, धनजय कच्छवे, हनुमान कच्छवे व ग्रामस्थांची उपस्थिती होती. या प्रसंगी ग्रामस्थानी कार्यक्रमाच्या यशस्विते साठी प्रयत्न केले.
